Crash Course: Afrikaanse filosofie

Hoeveel Afrikaanse filosofen ken je? De kans is groot dat het er niet veel zijn. Maar dat is niet omdat ze niet (hebben) bestaan. Lange tijd, vanaf de oude Grieken via de kolonisten tot nu, is er stelselmatig ontkend dat er überhaupt zoiets bestaat als Afrikaanse filosofie. Maar als we even ons best doen vinden we veel ideeën die juist de beperking van onze Westerse manier van denken blootleggen.

Vanuit de Afrikaanse filosofie kunnen we dan ook leren op een andere manier in het leven te staan. In deze crash course onderzoeken we deze inzichten en de praktische toepasbaarheid daarvan voor ons eigen leven. We behandelen o.a. het werk van de Nigeriaanse filosoof Sophie Oluwole over de Yoruba filosoof Orunmila en de Zuid-Afrikaanse filosoof Mogobe Ramose over Ubuntu filosofie. We hebben het over onze relatie tot tijd, verschil, schoonheid, ongemak en de natuur.

College 1: Leven met verschil

We zijn gewend in polen te denken. Zwart-wit, man-vrouw, rationeel-emotioneel en omgaan met iemand die anders is, kan soms best lastig zijn. Vanuit de Afrikaanse filosofie van complementair denken en Ubuntu, wordt verschil juist als een belangrijke aanvulling gezien. Aan de hand van het werk van de Nigeriaanse filosoof Sophie Oluwole en de Zuid-Afrikaanse filosoof Mogobe Ramose onderzoeken we samen welke perspectieven Afrikaanse filosofie kan bieden om elkaar aan te vullen in plaats van aan te vallen.

College 2: Leven met tijd

In het Westen hebben we de klok, in Afrika de tijd. Vanuit Ubuntu-filosofie is er volgens Mogobe Ramose een ander tijdsbegrip. Wat zou dit kunnen betekenen voor ons persoonlijk leven? Klopt de geschiedenis van Afrika zoals wij die in het Westen zien eigenlijk wel en hoe ziet onze toekomst eruit vanuit een Afrikaans perspectief?

College 3: Leven met schoonheid

In vele westerse musea is Afrikaanse kunst te bewonderen. De roep om deze roofkunst terug te geven aan de landen van herkomst klinkt steeds harder. We gaan met elkaar ontdekken hoe deze netelige kwestie fascinerende perspectieven op leven met schoonheid biedt. Wij laten ons inspireren door de Nigeriaanse filosoof en kunstenaar Nkiru Nzegwu, de Ghanese filosoof Kwame Appiah en de Nigeriaanse Nobelprijswinnaar Wole Soyinka.

College 4: Leven met (on)gezondheid

In geen enkele Afrikaanse taal bestaat er een woord voor depressie. Hoe kan dat en wat zegt dit over hoe wij in het Westen omgaan met (psychische) ziektes. Wat zijn Afrikaanse alternatieven voor de tweedeling lichaam-geest en tot welk idee over onszelf en leven met ziekte en dood leidt dit?

College 5: Leven met de natuur

Vanuit Afrikaanse filosofie is de mens een onderdeel van de wereld als geheel, inclusief alle levende wezens. De mens staat hier niet in het centrum van. Dit wereldbeeld komt tot uitdrukking in de rheomode (stromende) taal van Ubuntu, in parental earth ethics zoals de Keniaanse filosoof Henry Odera Oruka beschrijft en in The Green Belt Movement van de Keniaanse nobelprijswinnaar Wangari Maathai.

De docenten: Renate Schepen en Saskia van der Werff

Renate Schepen studeerde wijsbegeerte aan de VU, aan de University of Ghana in en aan de Universidad de La República in Montevideo. Momenteel doet zij promotie-onderzoek op het gebied van interculturele filosofie aan de Universiteit van Humanistiek in Utrecht en de University of Vienna. Zij is co-auteur van Filosofie van het Verstaan (2014, Garant uitgevers) en Doordenken Doorwerken, intercultureel en ecosociaal denken en doen (2016, Garant). In haar werk als filosoof heeft zij in het bijzonder aandacht voor stemmen van buiten het dominante discours.

Saskia van der Werff is filosoof en bedrijfskundige. Zij begeleidt filosofische gesprekken met mensen met een publieke taak. Als docent gebruikt zij denkwijzen uit Afrikaanse, Oosterse en Westerse filosofieën. Ze vertaalde en bewerkte de Nederlandse versie van het boek Socrates en Orunmila; Wat we van Afrikaanse filosofie kunnen leren, geschreven door de Nigeriaanse filosoof Sophie Oluwole en voerde mederedactie over en publiceerde in het boek Publieke bezinning; Socratische dialogen over maatschappelijke vraagstukken.

Praktische informatie

Voertaal: Nederlands

Soort: Collegereeks van vijf bijeenkomsten

Locatie: Frederiksplein 54, Amsterdam

Let op: een verandering van het landelijke risiconiveau van corona kan invloed hebben op de vorm en/of het tijdstip van onze programma’s.

Data:

• Data: donderdag 10, 17, 24 juni, 1 en 8 juli 2021
• Tijd: 14:30 - 17:00

• Data: vrijdag 1, 8, 15, 29 oktober en 5 november 2021 (geen les 22 oktober)
• Tijd: 14:30 - 17:00

• Data: dinsdag 23, 30 november, 7, 14 en 21 december 2021
• Tijd: 19:00 - 21:30