Let op: de inschrijving is gesloten. U kunt zich hierboven aanmelden voor de geînteresseerdenlijst zodat u op de hoogte blijft van nieuwe evenementen en het vervolg en de uitkomsten van de bijeenkomst op 11 oktober.

Kennis- en inspiratiebijeenkomst 'De Wijk Verdient Het!' 

Of het nu gaat om bewoners die zelf wind- of zonne-energie opwekken in hun buurt, een buurtzorgcoöperatie starten, het beheer van een buurthuis overnemen, hun eigen dorps- of buurthuis runnen of een gezamenlijke moestuin met wijkrestaurant; er is een beweging gaande van ondernemende bewonerscollectieven die samen het initiatief nemen.

Om deze beweging zichtbaar te maken én met bewoners, corporaties, gemeenten en het maatschappelijk middenveld het gesprek aan te gaan om deze initiatieven ruimte te geven, vindt op donderdag 11 oktober in Amersfoort een landelijke kennis- en inspiratiebijeenkomst plaats. Deze bijeenkomst wordt georganiseerd door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Aedes vereniging van woningcorporaties, in partnerschap met het LSA (Landelijk Samenwerkingverband Aandachtswijken), stichting Nederland Kennisland en Bouwstenen voor Sociaal.

De ochtend bestaat uit een plenair gedeelte, waarin vooral bewoners het podium betreden en een vraaggesprek voeren onder leiding van dagvoorzitter Ruben Maes. Naast toespraken van minister Spies (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) en Marc Calon (voorzitter van Aedes vereniging van woningcorporaties) wordt een video vertoond waarin een aantal wijkondernemingen in woord en beeld centraal staan.  

De middag is bestemd voor 15 workshops en 2 rondleidingen met verschillende thematische lijnen zoals: cultuur, wet- en regelgeving en ‘nieuwe’ financieringsvormen. Uitgangspunt is leren van elkaar. De vorm van de workshops varieert van een wetenschappelijk college, een workshop waarbij men een casus adopteert tot een bezoek aan een bewonersinitiatief of wijkonderneming. De kennis- en inspiratiebijeenkomst wordt afgesloten met een borrel. 

Praat nu al mee over wijkondernemingen op de LinkedIn groep 'wijkonderneming'. Aanmelden kan hier.

 U kunt zich tijdens de aanmelding inschrijven voor twee workshops of rondleidingen, de beschrijvingen vindt u helemaal onderaan. Als u tijdens de workshops niet aanwezig bent, of als moderator of spreker betrokken bent vink dan ‘ik ben geen deelnemer’ aan.

Programma

09.oo uur Ontvangst in de Verkeerstuin van de Wagenwerkplaats

09.45-11.45 uur Plenair ochtendprogramma

Openingsfilm: ‘De Wijk Verdient Het!’

Deze film gaat over samenwerken rond startende wijkondernemingen. In deze film staat Wijkcentrum de Meevaart in Amsterdam-Oost centraal. Deze film is gemaakt door Peter Kasbergen van Public Cinema. Public Cinema probeert met beelden maatschappelijke waarde te creëren en richt zich op onderzoek, advies, videoproductie en onderwijs.

Opening door dagvoorzitter Ruben Maes.

Ruben Maes is onze dagvoorzitter en gespreksleider. Ruben Maes heeft ruime ervaring op het onderwerp van deze dag. Zo leidde hij eerder een aantal bijeenkomsten voor de Buurtalliantie, bracht hij mensen bij elkaar rond het thema Trustvorming, en is hij betrokken bij de ontwikkeling van broedplaatsen in en rond Amsterdam. Verder geeft Ruben strategisch communicatieadvies vanuit zijn eigen bureau &MAES.

In gesprek met Joke Sickmann (betrokken bewoner en initiatiefnemer) en Willem Hamels (voorzitter Vereniging Duurzaam Soesterkwartier) over de bijzondere locatie de Verkeerstuin op de Wagenwerkplaats, en de omliggende wijk Soesterkwartier.

Vereniging Duurzaam Soesterkwartier is een initiatief van en voor betrokken bewoners uit het Soesterkwartier die zich op constructieve wijze door middel van samenwerking inzetten voor een betaalbare en duurzame energierekening. De Verkeerstuin is een initiatief van betrokken buurtbewoners. Hier kunnen kinderen o.a. alles leren over veilig verkeer.

Speech minister Liesbeth Spies (minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) met aansluitend een panelgesprek met: Marc Calon (voorzitter Aedes vereniging van woningcorporaties), Gert Boeve (wethouder gemeente Amersfoort) en Henk Cornelissen (Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken).

Een gesprek over veranderende verhoudingen tussen de overheid, woningcorporaties en burgers. Welke nieuwe rol kunnen overheden en corporaties spelen bij de beweging van bewonersinitiatieven naar wijkondernemingen? Het Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken (LSA) is een landelijk platform waarbinnen bewoners samenwerken om de leefbaarheid in hun wijk te vergroten.

Energyboost met een bijzonder gesprek door Tom Schram en Léon Beckx (Diversity Joy).

Diversity Joy biedt workshops en trainingen die mensen dwars door maatschappelijke scheidslijnen op een diepgaande en positieve manier verbinden: thuis, in de buurt, op school en op het werk. De inspiratiebron ligt in een grensoverschrijdende relatie met Phaphama Initiatives in Zuid Afrika.

Panelgesprek over geld, cultuur en regels met Ans de Mers (voorzitter Wijkvereniging het Klokhuis), Ingrid de Moel (Bouwstenen voor sociaal), Jurgen van der Heijden (AT Osborne en UvA) en bewoner (…)

Tijdens het panelgesprek met actieve bewoners over wijkondernemingen staan de drie thema’s van de dag centraal: geld, cultuur en regels. Wijkvereniging ‘Het Klokhuis’ heeft in september 2012 het beheer van wijkcentrum Het Klokhuis overgenomen van de gemeente Amersfoort. Bouwstenen voor Sociaal is een sectorverbindend platform van en voor bestuurders, managers en professionals in maatschappelijk vastgoed, waaronder gebouwen voor buurten, onderwijs, opvang, cultuur, sport, welzijn, informatie en zorg. Jurgen van der Heijden is consultant bij AT Osborne en onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam. Onlangs verscheen zijn boek ‘Productie door de Burger’ (2011, Eburon). De bewoner is…

Afsluitende reflectie en toelichting over de rol van de Verkenners – door Jurgen van der Heijden

11.45-12.45 uur Lunch in de Verkeerstuin

11.45-17.00 uur Marktplaats

Maak kennis met elkaar op de marktplaats waar startende wijkondernemingen zich presenteren.

13.00-14.00 en 14.15-15.15 uur Workshoprondes

In de middag vinden 15 workshops en 2 rondleidingen plaats rond de thema’s geld, cultuur en regels. De workshops waar u bij bent ingedeeld staan op uw badge en de locaties en beschrijvingen vindt u op pagina (X) in dit programmaboekje.

15.45-16.30 uur Plenaire afsluiting door Ruben Maes

We eindigen het programma met een korte plenaire reflectie, en een blik op de toekomst door de verkenners.Ook reiken we een aanmoedigingsprijs uit voor het meest veelbelovende idee van de dag!

16.30 uur Borrel in de Verkeerstuin

De kennis- en inspiratiebijeenkomst wordt afgesloten met een borrel. DJ Max, bewoner in het Soesterkwartier, zorgt voor een vrolijke noot.

Post Scriptum:

Wij streven naar een gezonde balans tussen de bezoekers op deze dag. Op de bijeenkomst verwelkomen wij graag bewoners en medewerkers van de overheid, woningcorporatiesector, maatschappelijke instellingen en adviesbureaus. Om het evenwicht te bewaren zijn wij om die reden genoodzaakt bij een te groot aantal inschrijvingen van één van de genoemde doelgroepen u op een wachtlijst zetten.

Een digitale versie van de uitnodiging en het programma vindt u via deze link.

 Workshopbeschrijvingen:

Workshop 1:

Hoera, ik wil een wijkonderneming, en nu? Alles wat u altijd al wilde weten over regelgeving voor wijkondernemingen

Maak ik van mijn wijkonderneming een stichting, coöperatie, vereniging? Ben ik aansprakelijk? Hoe kan ik mijn vrijwilligers verzekeren? Hoe vraag ik een vergunning aan of een wijziging van het bestemmingsplan? Wat als ik met mijn buurtonderneming in een juridisch conflict raak?

Deze en vele andere juridische vragen houden de initiatiefnemers bezig, soms zelfs wakker. In deze workshop geven ervaren juristen antwoorden op de meest gestelde vragen over wijkondernemingen en het recht. Het is een informatieve workshop met veel gelegenheid tot het stellen van vragen. 

Moderator: Peter Voogt (ISS)

Workshop 2:

Moet het recht veranderen? Burgerinitiatief vraagt om nieuw recht.

Wijkondernemingen en andere burgerinitiatieven zetten het recht onder druk. Zo overschrijden zij vaak de grenzen van twee of meer rechtsgebieden waardoor twee of meer vergunningen tegelijkertijd nodig zijn. Daar is het recht slecht op ingesteld en dus hebben ambtenaren daar moeite mee, en dat leidt tot spanningen in de relatie met de actieve burger. Ook zetten wijkondernemingen bestaande praktijken op hun kop rond vergunningen en aanbestedingen. Die praktijken zijn vergroeid met gevestigde, grote organisaties en niet met nieuwe initiatieven zoals een wijkonderneming, of ander burgerinitiatief. Hoe veranderen we dat? 

In deze workshop gaan we met elkaar in discussie over een nieuwe hoedanigheid die het recht kan aannemen in een samenleving waarin wijkondernemingen en andere burgerinitiatieven een belangrijke rol spelen. Voorbeelden van onderwerpen die aan bod zullen komen zijn voordeelaansprakelijkheid en wederkerigheid. Met de opbrengsten van deze workshop kunnen bezoekers belemmerende wet- en regelgeving agenderen.

Moderator: Jurgen van der Heijden

Workshop 3:

Hoe houd ik mijn wijkonderneming draaiende (met vrijwilligers)?

Deze workshop gaat over wat er mogelijk en lastig is bij het werken met- en aansturen van vrijwilligers vanuit het perspectief van de initiatiefnemer. Hoe werf je vrijwilligers? Wat zijn juridische aspecten waar je rekening mee moet houden? Hoe werkt het met uitkeringen en vrijwilligersvergoedingen? Hoe kunnen gemeenten, corporaties en andere maatschappelijke instellingen dit faciliteren?

Moderator: Trevor James (Van Nimwegen)

Spreker: ?

Workshop 4:

Bewoners beheren vastgoed: Hoe doe je dat? 

Deze workshop geeft inzicht en handelingsperspectieven voor beginnende en gevorderde initiatiefnemers over het beheer van vastgoed vanuit een ondernemende houding. Wat zijn de mogelijkheden voor bewoners met betrekking tot het beheren van vastgoed? Welke rol hebben corporaties of gemeenten hierin of zouden ze kunnen hebben? Tegen welke vraagstukken en knelpunten lopen bewoners aan? Hoe kunnen de verschillende partijen samen (gemeenten, corporaties en bewoners) een succes maken van wijkondernemingen in het licht van- (of ondanks) macro- ontwikkelingen op het gebied van maatschappelijk vastgoed?

Moderator: Willem van der Craats (Bureau Point)

Spreker: Glenn van Vleuten (Casade Waalwijk)

Workshop 5:

Wijkondernemingen naar Engels “trust”-voorbeeld

Deze workshop gaat over “Development Trusts en Community Enterprises”. U krijgt een kijkje in de keuken van het Engelse voorbeeld en we onderzoeken hoe dit als experiment in Nederland vorm krijgt. Belangrijke thema’s zijn; Hoe verhouden de Engelse initiatieven zich tot de overheid en wat kan Nederland hiervan leren? Kan bij ons wat er in Engeland kan? Hoe maken we er duurzame ondernemingen van? Is het een ‘hype’ of een serieuze beweging die zowel maatschappelijk als economisch waarde toevoegt? Wat zijn de randvoorwaarden om er echt een succes van te maken?

Moderator: Maarten van Ham (TU Delft)

Spreker: Reinout Kleinhans (TU Delft)

Workshop 6:

Het nieuwe ruimte geven door wethouders en corporatie-bestuurders

Welk type leider is nodig om de beweging van ondernemende bewonerscollectieven zoveel mogelijk ruimte te geven?  Hoe ga je om met het spanningsveld tussen het geven van rust en ruimte en het laten zien van resultaten? Wanneer laat je los en wanneer houdt je vast aan het rechtvaardigheidsprincipe. Hoe ga je om met andere verantwoordelijkheden van bewoners? Hoe zorg je ervoor dat iedereen mee kan doen? Is dit een taak van  bestuurders?    

Moderator: Ruben Maes

Sprekers: René Mascini (directeur Woonpartners Midden Holland), Anjo van de Ven (wethouder gemeente Alkmaar), Pierre Sponselee (directeur Woonwaard Noordkennemerland), Pieter Bregman (directeur Nijestee).

Workshop 7:

Samen of tegen-werken: veranderende verhoudingen bewoners en instituties

Wijkondernemingen veranderen de verhouding tussen de overheid, woningcorporaties, maatschappelijke instellingen en bewoners; wat betekent dat voor deze partijen? Met behulp van een serious game (gebaseerd op een bestaande casus) loop je tijdelijk in de schoenen van een andere partij. Zo kun je vanuit hun perspectief ervaren tegen welke vraagstukken zij aanlopen in hun gezamenlijke zoektocht.

Moderators: Pieter Lieffering en Angelique Boel (BZK)

Sprekers: Ans Mers (Bestuurslid Stichting Beheer het Klokhuis) en Marjanne van Loon (gemeente Amersfoort)

Workshop 8:

De buurt organiseert zichzelf

Succesvolle bewonersinitiatieven ontstaan vaak vanuit een voorhoede van goed opgeleide en creatieve buurtbewoners. Zij hebben de kennis, het netwerk en de organisatiekracht. Maar hoe kan ook een bredere groep van bewoners het heft in handen nemen bij de sociaal-economische ontwikkeling van hun wijk? Hoe organiseren zij hun collectieve kracht, hoe kunnen zij hun competenties ontwikkelen en de economie van de wijk versterken ? In deze workshop leren we meer over de ‘organisatie workshop’: een programma waarbij bewoners in zes weken een buurtonderneming leren runnen, gebaseerd op de behoefte van de buurt en ‘leren door te doen’? Ook kijken we naar het experiment 'Bewonersgestuurde Wijkontwikkeling'. Dit experiment is geïnspireerd door Kwanda, een community development programma in Zuid-Afrika. 

Moderator: Jacqueline van Loon (Amsterdam Steunpunt Wonen)

Sprekers: Tom Schram (Diversity Joy)

Workshop 9:

Zorg: organiseer het zelf 

Met een vergrijzende bevolking is de zorg voor ouderen in kleine dorpen een grote uitdaging. In deze workshop staat een inspirerend voorbeeld centraal: Zorgcoöperatie Hoogeloon. Een dorp met 2100 inwoners waar bewoners in een coöperatie samen zorg, activiteiten en wonen organiseren. Hoe doen zij dat, en wat kunnen wij van deze casus leren? En wat kun je zelf doen om dit soort succesvolle wijkondernemingen mogelijk te maken? We gaan aan de slag met uw eigen vragen en ambities.

Moderator: Noor Bongers

Sprekers: Ad Pijnenborg (zorgcoöperatie Hoogeloon)

Workshop 10:

De wijkonderneming creëert waarde! 

In een wijkonderneming gaat economische waardecreatie samen met sociale waardecreatie.  In economische zin zijn de volgende ontwikkelingen te zien: een wijkonderneming kan economisch geld besparen door samen energie in te kopen of een auto te delen. In buurten waar dit gebeurt krijg je meer voor de prijs van je huis (een hogere vastgoedwaarde), of dat nu huur of koop is. Er kan winst gemaakt worden als de producten met een meerwaarde worden verkocht. Op sociaal vlak wordt ook waarde gecreëerd. De leefbaarheid in een wijk kan hierdoor verbeteren en mensen breiden hun netwerken uit. Interessant is dat dit netwerk, naast sociale waarde, ook kan zorgen voor economische meerwaarde.

De vragen die in deze workshop centraal staan, zijn: welke economische en sociale waarde wordt gecreëerd? Welke effect heeft een kostenvermindering voor uw buurt? Wat gebeurt er als u waarde vasthoudt? En wat zou winst kunnen betekenen voor uw buurt?

Moderator: Rob Weteling (Stichting Sociaal Maatschappelijke Innovaties – St-SMI)

Sprekers workshopronde 1:Anneke de Goede, Layla Hacene en Chahrazad Hacene (St-SMI: vrouwen- en buurtstudio Cleo-Patria)

Sprekers workshopronde 2: Bea Moed (SocVersity) met bewoners Ronald Hilbert en Raymond Atema (Wielenpolle) en Olga Sahnova (Schepenbuurt)

Workshop 11:

Eigenaarschap: van wie is het buurthuis? 

Bewoners die een wijkonderneming opzetten maken vaak gebruik van gebouwen van een woningcorporatie of gemeente. Moeten gemeenten en woningcorporaties het eigenaarschap overdragen aan bewoners? Of zijn er andere vormen om (gedeeld) eigenaarschap te organiseren? Wat vraagt dit van gemeenten en woningcorporaties? 

Moderator: Conny Heemskerk (Ymere)

Sprekers: Frans Metsemakers (Woonbedrijf SWS.Hhvl), Natascha Koulen en Gert Dijkstra (Eigen Haard)

Workshop 12:

Alternatieve vormen van financiering

De economische crisis en bezuinigingsmaatregelen lijken een ‘drive’ te zijn voor creativiteit en ‘out of the box’ denken en handelen. In deze workshop maakt u kennis met voor wijkondernemingen relevante alternatieve  vormen van financiering zoals een puntensysteem, crowdfunding of  wijkaandelen. En wellicht biedt deze workshop een goede voedingsbodem voor nog meer nieuwe ideeën!

Moderator: Joost Beunderman (onderzoeker bij 00:/ Research)

Sprekers workshopronde 1: Reggie Wolff (ProLiving) en Trea Zeevaart (Sprengenland Wonen).

Sprekers workshopronde 2: Sten Fierant (Wijkalliantie) Mark Laagewaard (CrowdaboutNow) en Ineke van Zanten (Greenwish).

Workshop 13:

Maatschappelijk aanbesteden.

Op weg naar een wijkonderneming? Beren op de weg!

Heel Nederland is er vol van: de wijkonderneming. Overgewaaid uit Engeland wordt dit de nieuwe gouden oplossing om het adagium 'minder overheid, meer samenleving' te realiseren. En inderdaad kan een wijkonderneming een prachtige manier zijn om als gemeente taken en verantwoordelijkheden over te dragen aan de samenleving. Maatschappelijk aanbesteden noemen we dat ook wel: een manier om de overdracht van publieke taken van de overheid naar bewoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties op verantwoorde wijze te doen. Met een heldere stip aan de horizon, een stevige coalitie van partijen die samen de schouders eronder willen zetten, en een duidelijke routebeschrijving voor hoe we die stip aan de horizon gaan bereiken.  

Hoe je het ook doet, vanzelf gaat het niet. De praktijk blijkt weerbarstig en er liggen heel wat beren op de weg naar die stip op de horizon. In deze workshop benoemen we al die beren expliciet en gaan we gezamenlijk op berenjacht.  Zodat de weg vrij wordt gemaakt voor nieuwe initiatieven.

Moderator: Boukje Keijzer (directeur 7Zebra's) en Silvia de Ronde Bresser (7Zebra’s)

Workshop 14:

Zelforganisatie stimuleren vanuit de gemeente: hoe doe je dat?

In Albrandswaard geeft de gemeente veel ruimte aan bewoners. Sterker nog, er is een toekomstvisie opgesteld, waarin de gemeente zich onder andere  richt op het neerleggen van meer taken bij wijkondernemingen. Ze zijn eerlijk over het motief- het ambtenarenapparaat moet flink krimpen en veranderen naar een regie-organisatie. Alleen, dat kun je natuurlijk niet zomaar aan bewoners opleggen. Daarom heeft de gemeente geïnventariseerd bij bewoners en ondernemers wat men zou willen. In deze workshop hoort u welke elementen  de gemeente  inzet om zelforganisatie te stimuleren en hoe zij  ruimte geeft aan wijkondernemingen. Zoals het uitschrijven van maatschappelijke prijsvragen en de database Deskundige Burgers. Omdat Albrandswaard nog midden in de zoektocht zit, bent u van harte uitgenodigd om tijdens deze workshop met de gemeente mee te denken.

Moderator: Hans Karssenberg (Stipo)

Sprekers: Bert Euser (wethouder gemeente Albrandswaard)

Workshop 15:

De Kafkamethode als breekijzer voor wijkondernemingen.

Deze workshop gaat over een methode die snel en eenvoudig een in bureaucratie vastgelopen probleem kan oplossen. De methode is voor zowel gemeentelijke instellingen, corporaties als bewoners een waardevol instrument als het gaat om innovatieve samenwerkingsverbanden rond wijkondernemingen.

Moderator: Thomas van Andel (Kennisland en Kafkabrigade) met een casus uit de praktijk

Rondleiding 1:

Wagenwerkplaats

De bijeenkomst 'De Wijk Verdient Het' vindt plaats op een plek vol historie en verhalen! Joke Sickmann, actieve bewoner en betrokken bij het Burgerinitiatief Wagenwerkplaats, leidt u rond over de Wagenwerkplaats en in het Soesterkwartier. Hoe is het allemaal begonnen en wat is er gebeurd? Wat is er bijzonder in deze wijk en met welke opgaven worden de bewoners geconfronteerd? Er wordt tevens een bliksembezoek gebracht aan de bijzondere museumwoning die begin september in samenwerking met Woningbouwcorporatie Portaal geopend is. 

Rondleiding 2:

Het Soesterkwartier: Groene kracht!

Deze wandeling leidt u langs groene, ruimtelijke bewonersinitiatieven in en nabij de Wagenwerkplaats en het Soesterkwartier. Tijdens deze excursie hoort u van Magda Bannink, bewoner en actieve touwtrekker van Vereniging Duurzaam Soesterkwartier, welke initiatieven er al zijn, en welke ideeën worden ontplooid. Kom op ontdekking, en laat u verassen door natuur, landbouw, avontuurlijke speelplaatsen midden in de stad!