Brothers & Sisters Kerstconcert

Graag nodigen we u uit voor een kerstconcert met het kwartet Brothers and Sisters, waar twee zussen en twee broers in Apollinische harmonie deze tijd van het jaar muzikaal proberen te vatten. Josefien woont sinds een aantal jaar in Chicago (U.S.A) en daar heeft Händels meesterwerk Messiah dezelfde status als de Matthäus Passion in Nederland. Charlotte en Josefien voerden het uit in de Chicago Symphony Center. Reden om het concert te openen met het prachtige pastorale duet He shall feed his flock en het verheugende Rejoice. Pianoduo Stefan en Martijn Blaak, de brothers, ontfermen zich over de Waldsteinvariationen. Waldstein was een begunstiger van Beethoven en een aardig goede pianist, misschien is deze compositie – die in de laatste dagen van Beethoven in Bonn is ontstaan- ook wel voor hem en de componist geschreven om samen uit te voeren. Het is een speels werk, waarbij Beethoven lichthartig zijn compositorische stijl verder ontwikkelt, waarschijnlijk voor het eerst gespeeld ter gelegenheid van een informele bijeenkomst van vrienden. Daar kunnen we ons tijdens de feestdagen wel iets bij voorstellen.

De Italiaan Respighi neemt in dit programma het stokje over. Zijn kerstoratorium Lauda per nativitá del Signor is eigenlijk een muzikale, ‘levende kerststal’, met zingende engelen en herders, pastoraal georkestreerd met veel houtblazers. Maria, de mezzo, bezingt in deze aria de schoonheid van het hulpeloze Christuskind, dat in armoede in een stal ter wereld moest komen.

Liszt liet zich, zoals vele liedcomponisten uit de Duitse Romantiek, graag inspireren door de teksten van Heinrich Heine. Dit gedicht is een ode aan zijn geliefde, in wier gezicht hij overeenkomsten met een icoon-schilderij van Maria in de indrukwekkende Keulse Dom herkent. Liszt, vooral bekend als pianovirtuoos, keerde na een rusteloos liefdesleven terug naar zijn katholieke wortels en schreef behalve zijn prachtige pianowerken symfonische gedichten, liederen, oratoria, orgelwerken en was met zijn schoonvader Wagner een wegbereider voor nieuwe muzikale impulsen. Als u goed luistert, hoort u de tekst ‘geïllustreerd’ in de piano en zang, van de triolen en arpeggio’s als weerspiegeling van de Dom in de Rijn, tot de tedere, sacrale melisma’s als ‘unsere liebe Frau’ ten tonele verschijnt.

Wim Stoppelenburg, componist, pianist en voorheen dirigent, ook vader van Charlotte en Josefien, heeft behalve gecomponeerd ook gearrangeerd. Valasus is een ode aan de prachtige, traditionele kerstliederen die het Nederlandse taalgebied rijk is. De liederen zijn zorgvuldig uitgekozen en tot een Nederlandse variant van A Ceremony Of Carols (Benjamin Britten) bewerkt, oorspronkelijk voor koor en harp. Wij hebben er drie uitgekozen: Vrolijkheden bezingt de heugelijke dag van de geboorte van het Christuskind, waarbij de pianopartij als feestklokken de Kerst inluidt. O Kerstnacht schoner dan de dagen herinnert aan de verschrikkelijke nacht, waar de harteloze heerser Herodes uit angst voor het verliezen van zijn macht – er zou immers een Koning geboren zijn- alle jongetjes tot twee jaar uit zijn rijk liet vermoorden. De alt reciteert de gebeurtenis, de sopraan zingt zacht de prachtige melodie ‘O Kerstnacht’ als een bezwerend, troostend koraal eroverheen. In dulci jubilo (In zoete vreugde) is een lied uit de 14e eeuw, waarschijnlijk gemaakt door de Duitse mysticus Heinrich Seuse, maar het heeft zich ook in onze traditie als kerstlied bestendigd. De tekst is duidelijk, de vreugde en het geloof zullen overwinnen, in de muziek klinkt echter in het begin nog bezinning, maar ze werkt uiteindelijk toe naar een uitbundige afsluiting.

De Notenkraker heeft op allerlei manieren verbinding met de kersttijd. Natuurlijk zal de bezoeker van kerstmarkten geconfronteerd worden met de houten poppetjes, vaak rood-geel-zwart, met een getekende snor, als kerstdecoratie. Bedenker in deze vorm was de Duitser Wilhelm Friedrich Füchtner in 1865. Nog vroeger waren deze poppen afbeeldingen van gezaghebbers. Ze werden uit hout vereeuwigd als notenkraker door ambachtslui die het niet hoog op hadden met hun heersers en deze de nederige taak van het notenkraken lieten uitvoeren, een soort carnavalesk protest, het omkeren van de rollen. Dat deze gedachte in Duitsland vooral postvatte is niet zo gek; de Duitse burger had voor de officiële eenheid van Duitse Keizerrijk in 1871 bar weinig in te brengen. Afgezien van het feit dat we in de feestmaanden meer bakken en dus meer noten kraken, is er nog een reden voor deze kerstassociatie. De Duitse schrijver E.T.A. Hoffman schreef in 1816 ‘De Notenkraker en de Muizenkoning’ dat zich afspeelt in de kerstperiode. En dit verhaal is weer de inspiratie voor het overbekende ballet ‘De Notenkraker’ van Tsjaikovski, waaruit Stefan en Martijn drie stukken spelen.

Tsjaikovski schreef balletten, pianowerken, kamermuziek, opera’s, symfonische werken en gelukkig ook liederen. Moi genie, moi angel, moi drug is een lied over een beschermengel, die zachtjes inspiratie en troost influistert, Otchevo (een vertaald gedicht van Heine, Warum sind denn die Rosen so blaß?) vertelt de klacht van een door zijn geliefde verlatene. Voor deze gelegenheid is echter de begeleiding voor vierhandig piano bewerkt door Wim Stoppelenburg.

Het kwartet heeft een hart voor Nederlandse hedendaagse muziek. Dick Kattenburg was een Joodse componist, zoals vele Joden gedeporteerd naar Auschwitz en zodoende werd hij niet ouder dan 24. In zijn veel te korte leven als componist en violist heeft hij opmerkelijke muziek achtergelaten en hij stond aan het begin van een bloeiende loopbaan. Onder deze werken drie composities voor piano vierhandig: Flirtations, Blues en Tapdance. De componist had bij deze laatste titel medewerking van een echte tapdanser voor ogen, hij maakte zelfs een goed geslaagde tekening van een tapdanser in het manuscript! Noch Josefien, noch Charlotte heeft zich echter daarvoor vrijwillig aangemeld.

Het duet El desdichado van de Fransman Camille Saint-Saëns getuigt van een fascinatie voor de Spaanse volksmuziek, wat bij meerdere Franse componisten uit de (Laat-) Romantiek het geval was (Massenet, Bizet, Lalo, Ravel, Debussy). Het gedicht verdoemt de liefde, want zij die erdoor aangeraakt worden, zullen worden afgewezen, maar wee hen die haar nooit gekend hebben. Zij zullen altijd tekortgekomen zijn.

Daaropvolgend ligt in de Liebestraum van Liszt – wederom in arrangement van Wim Stoppelenburg- als besluit van dit concert misschien wel de ultieme kerstboodschap verborgen: O Lieb, so lang du lieben kannst.

Pianoduo Martijn en Stefan Blaak en zangeressen Charlotte en Josefien Stoppelenburg herkenden meteen elkaars overeenkomsten in muziekfamilie-achtergronden, niveau en meerwaarde voor het publiek. In hun programma's zijn grote traditie en uitdaging van nieuwe muziek steeds in spannend evenwicht. De afwisseling tussen instrumentaal en vocaal maakt hun optredens tot een feest van variëteit. De musici traden op in bijna elke Nederlandse concertzaal. Als ensemble waren zij te horen op Radio 4, de Concertzender, traden ze op in het Koninklijk Concertgebouw, in Italië, de Verenigde Staten. Ze voeren regelmatig nieuwe werken uit van Nederlandse componisten. De hoge kwaliteit van musiceren in combinatie met hun levendige presentatie zorgen bij het publiek voor een grote waardering. In het vooruitzicht staan concerten in o.a. de USA en Nederland.

Alvast even luisteren? Dat kan! Via YouTube en deze website: https://www.brotherssisters.nl/video.

De opbrengst van het concert gaat naar de Thuisgevers (Kerk in Actie)

Mooie recentie van de zussen Stoppelenburg:

https://www.operamagazine.nl/recensies/60920/muzikaal-feest-door-zussen-stoppelenburg/