Felix & Sofie // Denken in tijden van extinctie

Denken in tijden van extinctie

Het eindigt wel, het eindigt niet. Het eindigt wel, eindig ik? De klimaatcatastrofe die zich onder onze neus ontvouwt brengt een zesde grote uitstervingsgolf met zich mee. Soorten sterven uit, individuele organismen nemen drastisch in aantallen af en levenswijzen staan op de tocht. Sommige regio’s dreigen door zeespiegelstijging, droogte, hitte, of frequente overstromingen onbewoonbaar te worden. Hoe moeten we nu, tegen de achtergrond van deze kennis, verder? Hoe komen we deze ecologische en klimaatrampen die zich steeds heviger laten zien onder ogen zonder te vervallen in fatalisme, of dat nu de vorm aanneemt van depressie en passiviteit of een leven in het teken van ‘na mij de zondvloed’? En welke verantwoordelijkheid komt er met onze eigen positie – levend begin 21e eeuw in West-Europa – binnen dit alles?

In juni verschijnt Apocalypsofie, het debuut van filosoof en oud-Felix & Sofie voorzitter Lisa Doeland. In dit boek zoekt Doeland naar een filosofie die ons in staat stelt na te denken over (uit)sterfelijkheid en verantwoordelijkheid in weerwil van de zogenaamd groene en techno-utopische fantasieën over groene groei of afvalvrij recyclen. Die hebben immers vooral tot gevolg dat we denken door te kunnen gaan op het aloude ingeslagen pad en zo misschien de crisis nog wel meer te verdiepen. Een filosofie die het uitsterven echter serieus neemt, bevraagt deze wanen, evenals ons beeld van de apocalyps. Want in plaats van één spectaculair groots einde dat in de toekomst ligt te wachten, is het van belang dat we de apocalyps leren denken als een geleidelijk uitsterven dat vanuit de toekomst bezien al plaats heeft gevonden. Maar wat vraagt deze situatie nu van ons, zowel in filosofische als praktische zin?

Daarover gaat Lisa Doeland in gesprek met filosoof Wouter Kusters. Wouter Kusters schreef het in maart verschenen Schokeffecten, waarin hij onderzoekt hoe we ons kunnen verhouden tot de realiteit van klimaatverandering zonder deze te bagatelliseren of weg te kijken. Steeds meer mensen ondergaan allerhande reacties wanneer zij zich beseffen in welke situatie we ons bevinden. Ze ervaren shock, vervallen in wanhoop of raken verstrikt in verblindende paniek. Daarom is het des te belangrijker deze psychische reacties te duiden, zonder ze als excuses in te zetten om juist niet te handelen. Wat is klimaatwanhoop en hoe houden we ons daarin staande? Is er filosofie mogelijk te midden van existentiële paniek en kan zij ons helpen in de zoektocht naar handelingsmogelijkheden?

// Sprekers \\

Wouter Kusters is filosoof, taalwetenschapper en docent. Zijn eerdere boeken Pure waanzin: een zoektocht naar de psychotische ervaring (2004) en Filosofie van de waanzin: fundamentele en grensoverschrijdende inzichten (2014) wonnen beide de Socratesbeker voor het beste Nederlandstalige filosofieboek. Kusters geeft regelmatig lezingen en cursussen, en werkt onder meer samen met Stichting Psychiatrie en Filosofie.

Lisa Doeland is filosoof en docent aan zowel de Radboud Universiteit als de Universiteit van Amsterdam. Aan de Radboud werkt zij aan haar proefschrift over de verschillende en vreemdsoortige manieren waarop we bespookt worden door dingen die we "afval" noemen – en hoe die ons in staat stellen om kritisch te reflecteren op de Moderniteit en vooral: de schaduwzijden daarvan. Ze publiceerde eerder samen met Naomi Jabobs en Elise de Mul Onszelf voorbij: kijken naar wat we liever niet zien (2018).

Programma en moderatie: Sophie van Balen

// Praktisch \\

Wilt u gebruikmaken van de speciale actie via de nieuwsbrief van de Groene Amsterdammer? Stuur dan een mail naar info [at] felix-en-sofie [punt] nl om een plek te reserveren.

Deuren openen om 19.30.