Bij leven waren ze wereldberoemd en ook anno 2020 worden hun romans, essays en verhandelingen alom gelezen en bestudeerd: Jean-Paul Sartre en Simone de Beauvoir. Beinvloed door de fenomenologie, de psychoanalyse, het existentialisme van Nietzsche en Kierkegaard en het literaire werk van auteurs als Flaubert en Genet, ontdeed dit legendarische filosofenstel de naoorlogse mens van al zijn vanzelfsprekendheden. Geen geloof, geen hoop, alleen het individu en diens contingente bestaan: de mens in zijn concrete vrijheid.

Maar juist dat illusieloze uitgangspunt drijft Sartres en De Beauvoirs grenzeloze activisme. Zo rekent De Beauvoir af met alle biologische of vaststaande denkbeelden over de vrouw. De vele ‘natuurlijke geslachtskenmerken’ blijken opgeblazen (masculiene) voorstellingen die berusten op macht, geschiedenis en willekeur. Geen van die eigenschappen raakt aan het zijn van de vrouw (of de man). Evenzo karakteriseert Sartre de mens als niet-zijn: ik ben nooit wat ik ben, want ik verhoud mij steeds tot mijzelf van buitenaf. We zijn vrij zonder vrij te zijn om aan die contingente buitenpositie te ontsnappen, of: de existentie gaat vooraf aan de essentie, in Sartres veel herhaalde formule.

Maar hoe komen Sartre en De Beauvoir precies van contingentie tot humanisme, van existentie tot activisme? En wat rest er van de filosofie als alle aandacht uitgaat naar de mens in zijn particuliere bestaan: valt er nog iets te zeggen over het subject in het algemeen? Een editie over het denken van Sartre en De Beauvoir.

// Sprekers \\

Ruud Welten is hoogleraar filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en universitair hoofddocent aan Tilburg University. Hij publiceerde dit najaar Sartre in de reeks elementaire deeltjes en Wie er bang voor Simone de Beauvoir?

Marc De Kesel is filosoof en bijzonder hoogleraar ‘Theologie, mystiek en moderniteit’ aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Meest recent publiceerde hij Het Münchhausenparadigma. Waarom Freud en Lacan ertoe doen.

Esmée van den Wildenberg doet een onderzoeksmaster in filosofie aan de Radboud Universiteit. Ze schrijft momenteel haar scriptie over Heideggers notie van Mitsein in De Beauvoir en werkt aan een promotievoorstel over de Heideggeriaanse elementen in De Beauvoirs denken.

Programma en redactie: Kasper Bockweg