Iedere geest die de afslag van de Verlichting volgt, slaat te pletter op een nihilistisch universum van blinde natuurkracht zonder richting of bestemming. Ergens in een uithoek van dat universum rest nog een herinnering aan God, van dat wat ooit een solide laatste grond was, maar veel meer dan nostalgie naar zorgeloos geloof in verheffing en diepgang is het niet.

De mens van de post-Verlichting is metafysisch uitgehongerd. Hoe hij zich ook voedt met de kruimige aardappelen van het dagelijks bestaan of volpropt met de eindeloze mogelijkheden van de consumptiemaatschappij - het is nooit genoeg. De honger naar het hogere blijft bestaan, en daarmee het existentiële vragen en de metafysische problematiek.

De wijsgerige traditie bestaat echter niet uitsluitend uit Verlichtingsadepten. Talloze denkers hebben juist de onstilbare honger naar zekerheid, diepgang en oorspronkelijkheid aangegrepen als bron voor een nieuw soort filosofie en metafysica. Zij gaan niet langer uit van zekerheid maar van onzekerheid, niet van eeuwigheid maar van eindigheid, niet van een goddelijk antwoord maar van het probleem dat maar niet wil verdwijnen. Denk aan filosofen als Heidegger, Kierkegaard, Levinas, Benjamin en Nietzsche. Wat kunnen deze filosofen, en andere critici van de Verlichting ons leren? Kunnen zij ons de weg tonen in de wereld van het gehavende zijn? Helpen zij ons om ons aan de haren uit het moeras te trekken? We gaan het onderzoeken met Renée van Riessen en Stéphane Symons.

Sprekers

Renée van Riessen is bijzonder hoogleraar christelijke filosofie aan de Universiteit van Leiden en universitair hoofddocent filosofie en godsdienstfilosofie aan de Protestantse Theologische Universiteit in Groningen. Van Riessen houdt zich bezig met theorieën van transcendentie in relatie tot morele, esthetische en religieuze ervaringen (Levinas, Lyotard en Agamben). Daarnaast met het filosofische perspectief op de ziel en/of het innerlijke leven waarbij ze christelijke auteurs als Augustinus en Kierkegaard afzet tegen posities uit de contemporaine wijsbegeerte binnen de fenomenologische traditie. Daarnaast is van Riessen actief als dichter. Recent filosofisch werk van haar hand: ‘Van zichzelf bevrijd, Levinas over transcendentie en nabijheid’ (2019) en ‘De ziel opnieuw. Over innerlijkheid, inspiratie en onderwijs’ (2013). Haar laatste dichtbundel: Krekels in de keuken (2008).

Stéphane Symons is verbonden aan het Centrum voor Metafysica, Godsdienst- en Cultuurfilosofie aan de Universiteit van Leuven. Zijn specialisatie ligt op het gebied van de ontwikkeling van het moderne Franse en Duitse filosofische denken. Hij heeft een reeks van wetenschappelijke publicaties op zijn naam staan. Daarnaast is hij auteur van een aantal boeken. Recent verscheen: ‘De kunst van het vergeten. Naar een filosofie van de vergankelijkheid’ (2019). Eerder verscheen: ‘More than Life. Georg Simmel and Walter Benjamin on Art. (2017).

Programma en redactie door Marcel Zuijderland en Kasper Bockweg.