Groeneveld Dialoog - De dood in de natuur

Ook in 2025, na de uitreiking van de Groeneveldprijs aan Dolf Jansen in januari, organiseert de Groeneveld Stichting in samenwerking met NatuurCollege twee keer een interactieve dialoog. In november sluiten we het jaar af met een nieuwe Groeneveldprijs, de naam van de ontvanger daarvan houden we nog geheim.

Het overkoepelend thema is dit jaar: Blinde vlekken van de natuurbescherming; over gevoelige of ongemakkelijke onderwerpen. Ook natuurbeschermers en liefhebbers hebben blinde vlekken, we behandelen er twee: ons falend geheugen als referentiekader voor natuur & het taboe op de dood in de natuur.

Dialoogsessie donderdag 16 oktober 2025 van 15 tot 18 uur op kasteel Groeneveld:

DE DOOD IN DE NATUUR

Ronde 1: luisteren naar drie sprekers

Ronde 2: verwerken van wat is gezegd in groepen

Ronde 3: verdiepende vragen aan de sprekers en hun antwoorden

Er rust een taboe op de dood in de natuur. We willen de dood niet zien, we stoppen het weg, zorgen dat het buiten beeld verdwijnt. Verstandelijk vinden we dat de dood bij het leven hoort en onderdeel is van de natuurlijke processen. Maar we willen geen karkassen zien in de Oostvaardersplassen en ook geen dode rottende walvissen op het strand. We schermen het niet alleen af, maar in onze westerse cultuur houden we onze eigen doden zo lang mogelijk weg bij het ‘verteren’. We timmeren er een kist omheen en leggen er een stenen plaat bovenop. We sluiten onszelf buiten de kringloop van leven.

Spreker 1: Martine van Zijll Langhout
Dierenarts en publicist. In haar boek 'Over leven in het wild' (2022) onderstreept Martine het belang om oog in oog te staan met een predator en te voelen dat je ook 'prooi' en eetbaar bent. De vele gevaarlijke wilde diersoorten waarmee ze werkte, zoals leeuwen, olifanten, giraffen, gorilla’s, slangen en neushoorns, zorgden voor mindfulness, (zelf)vertrouwen en verbinding. Chimpansees leerden haar veel over ons eigen apengedrag. Deze ervaringen zijn een grote eyeopener voor ons westerse leven. Omdat wij mensen zelf lange tijd als jagers- en verzamelaars in de wildernis leefden, geven de levenslessen uit de wildernis veel inzicht in ons eigen gedrag en onze groepsdynamieken.

Spreker 2: Matthijs Schouten
Hoogleraar ecologie, filosoof en boeddhistisch leraar. Matthijs neemt ons mee in vertellingen hoe in verschillende (historische) culturen om wordt gegaan met de dood en het weer opgenomen worden in de kringloop van de natuur. In vele culturen is de dood heel vanzelfsprekend en is het zelfs eervol om weer terug te keren in de kringloop van de natuur en ‘gegeten’ worden, door vogels, aaseters of het bodemleven. De dood is daarom een wezenlijk onderdeel van de cultuur en rituelen rondom het sterven.

Spreker 3: Marian Donner
Schrijver en columnist die bekendstaat om haar scherpe, eigenzinnige blik op de moderne samenleving. Na een studie psychologie, met een focus op liefde en hartstocht, werkte ze in de politiek en het ontwikkelingswerk, maar koos uiteindelijk voor het nachtleven en het schrijverschap. Haar grote doorbraak kwam met het Zelfverwoestingsboek (2019), een pamflet waarin ze de druk tot persoonlijke perfectie en het doorgeschoten neoliberalisme aan de kaak stelt. Ze roept op tot het omarmen van imperfectie en het doorbreken van vastgeroeste denkpatronen, wat haar werk een punky, tegendraadse toon geeft. Voor deze dialoog gaat zij in op het werk van Byung-Chul Han en het huidige rijk der ondoden en de rituelen die we kunnen invoeren om de dood als het Andere te zien en daarmee weer vrolijk te gaan leven.