De komende 20 jaar neemt het aantal 65-plussers met 62% toe. In 2040 is zelfs meer dan 1/3 van de Nederlanders ouder dan 65 jaar. Deze ouderen worden bovendien ook steeds ouder. Een halve eeuw geleden was maar 1 op de 74 inwoners 80 jaar of ouder; nu is dit 1 op de 25. Dit legt een enorme druk op de gezondheidszorg, woningbouw, stadsplanning, mobiliteit en openbare voorzieningen. Maar misschien is deze demografische ontwikkeling juist een waardevolle kans voor onze samenleving. Welke rol kunnen ontwerpers en de creatieve industrie spelen in het verbeteren van de levenskwaliteit van ouderen en hen actief bij de samenleving te betrekken?

Sprekers

1) Mirjam van der Lubbe - ontwerper Van Eijk & Van der Lubbe – over Domstaete, een 4-sterren zorghotel in Utrecht om te revalideren.

Van der Lubbe en haar bureau ontwierp in opdracht van AxionContinue in Utrecht het interieur voor een gebouw met 84 hotelkamers, een restaurant, verschillende behandelruimtes en kantoren. Met als credo 'alles is revalidatie', winnen gasten hun zelfstandigheid terug. Ze creëerden een 'healing environment'. Een omgeving die bijdraagt aan herstel. Niet alleen in de therapie ruimtes, maar juist ook daarbuiten.

Binnen de architectuur van diederendirrix architecten zijn vier thema’s vertaald naar interieur en gebruik. Samen met de opdrachtgever is de inhoudelijke basis voor het interieur gelegd. Het ontwerp stimuleert gasten om dingen te ondernemen en actief bezig te zijn om aan te sterken. De uitgangspunten: ‘Het is een hotel, tenzij...’, ‘Buiten de lijntjes kleuren’, ‘Buiten naar binnen brengen’ en ‘Revalidatie is topsport’ zijn voelbaar door het hele gebouw.

VEVDL zijn experts in ideeontwikkeling, product- en ruimtelijk ontwerp. Denkers en doeners die geen uitdaging uit de weg gaan. Ze creëren zinvolle ontwerpen, geven ziel en vorm aan elke ruimte of product. Voor instituten uit de culturele sector, voor bedrijven met oog voor de toekomst. Grensverleggers, smaakmakers, beeldbepalers – ze zijn het allemaal, en meer. Meer informatie: https://www.vevdl.com.

2) Hélène Houben – architecte Houben Architectuur – over ‘De Wijk als (t)huis’, het prijswinnende concept voor een innovatieve herinrichting van het buitengebied Geleen-Zuid.

‘De wijk als (t)huis’ is een pleidooi om verouderde, verwaarloosde woonwijken weer als verbindende leefomgeving in te richten. In woonwijken moet de auto plaats maken voor mensen en ruimte voor ontmoeting. Met 'de wijk als (t)huis' willen Helen Houben c.s. mogelijkheden scheppen voor kwetsbare ouderen om zo lang mogelijk zelfstandig in de eigen vertrouwde omgeving te kunnen blijven wonen. Beweging, contact en zelfredzaamheid zijn belangrijke voorwaarden die bijdragen aan een positieve gezondheid, waarbij alternatieve manieren van lokaal vervoer de actieradius en bewegingsvrijheid wezenlijk kunnen vergroten.

In Geleen-Zuid en Kluis hebben ze het gebied tussen het winkelcentrum De Zuidhof en het Beekdal verder uitgewerkt. De groene, klimaat-adaptieve, route verbindt de wijk met de aanwezige zorgcentra en vormt een recreatieve route naar het Beekdal. Een doorlopende rand-rust-praat-bank begeleidt het voetpad. Vroeger lag hier het gehucht Spaans Neerbeek, daarom noemen ze de route de KalleCalle, Kalle=praten (Limburgs) en Calle=straat (Spaans). De ‘praatstraat’ dus, waar ontmoeten en verbinden centraal staan. Dit toegankelijke en aantrekkelijk voetgangerscircuit nodigt mensen uit om op pad te gaan. Om bijvoorbeeld zelf boodschappen te doen, naar de huisarts te gaan of een bezoek te brengen aan familie in de buurt.

Bij Houben Architectuur gaat ontwerp van ruimte niet alleen over functionaliteit of over mooi en lelijk. Ruimte krijgt betekenis vanuit geschiedenis, herinneringen en associaties. Gebruik, fysieke beleving en betekenis van de ruimte vormen samen de basis voor een prettige leefomgeving waar mensen zich vrij kunnen bewegen, elkaar kunnen ontmoeten of zich kunnen terugtrekken. Een omgeving waar mensen identiteit en betekenis vinden, waar herinneringen kunnen ontstaan, en die ook ruimte laat voor verandering. Meer informatie: www.dewijkalsthuis.nl.

3) Sanne Muiser - designer/researcher bij Creative Care Lab / Waag Society Amsterdam – gaat in op haar onderzoek met als thema’s: op welke manier gaan we issues als eenzaamheid en afhankelijkheid te lijf? Welke rol speelt technologie hierin? En hoe ontwerp je hiervoor?

Muiser is afgestudeerd als designer bij de Design Academy Eindhoven. Als ontwerper heeft ze niet alleen een voortdurende stroom aan ideeën, maar ook de bekwaamheid deze tot in detail uit te voeren. Zij streeft er naar deze capaciteiten te verbinden aan maatschappelijke vraagstukken binnen de zorg en welzijn. Sanne werkt drie dagen voor Waag. Daarnaast geeft zij les aan de masters Architectuur, Academie voor bouwkunst in Arnhem en heeft haar eigen ontwerpstudio in Eindhoven, Strijp-S. In september 2019 begint Sanne aan de deeltijdstudie Geestelijke Verzorging aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.

De Waag opereert al 25 jaar op het kruispunt van kunst, wetenschap en technologie. Het verkent de sociale en culturele impact van nieuwe technologieën en hun toepassing voor sociale innovatie. Waag is een 'middle ground' organisatie, bestaande uit onderzoeksgroepen, die samenwerken met zowel grass roots als institutionele partners in heel Europa. Het gaat daarbij niet alleen meer om internet, maar ook om biotechnologie en cognitieve wetenschappen. Gebieden die een enorme impact hebben op onze cultuur en identiteit. Intuïtief en nieuwsgierigheidsgedreven onderzoek van kunstenaars en ontwerpers staat daarbij voorop. Meer informatie: www.waag.org/nl/labs/creative-care-lab.

4) Gerjanne van Gink - designer Studio Gerjanne van Gink. Ontwierp in samenwerking met medici en onderzoekers de Alzheimer Empathy Collection. Producten en toepassingen die de zelfstandigheid van patiënten met Alzheimer vergroot.

Uitgangspunt van haar collectie: ‘Hoe kunnen smart products de Algemeen Dagelijkse Structuur (ADS) van mensen met Alzheimer op een empathische manier ondersteunen, en daarmee langer de regie laten behouden over hun eigen leven?’

Tijdens haar studie op de HKU begon Gerjanne met werken in de zorg. Ze combineerde beide interesses in een onderzoek naar het verbeteren van het welzijn van mensen met Alzheimer in een informele zorgsetting. ‘Mijn beide opa en oma’s hebben dat gehad: ik ben altijd geïnteresseerd geweest in communiceren met mensen die verward zijn.’ Aangezien mensen in de toekomst waarschijnlijk langer thuisblijven, is het belangrijk slimme producten te ontwikkelen die hen hierbij kunnen ondersteunen.

Een eerste ontwerp betreft een spiegel met projectie. Op deze spiegel verschijnt een filmpje die handelingen als wassen, haren kammen en tanden poetsen voordoet. Het project is nog in de testfase, maar het idee is dat er filmpjes worden afgespeeld aan de hand van een bepaald dagritme. Zo’n filmpje wordt door een sensor gestart en stopt als de spiegel hoort dat de handeling is afgelopen.