Leiderschapsconferentie: Leiderschap in Complexe Opgaven | Frans Swinkels

De samenleving en de overheid worden geconfronteerd met steeds complexere vraagstukken, zoals maatschappelijke transities en transformaties. Deze opgaven zijn minder stuurbaar dan traditionele projecten met concrete doelstellingen (zoals KPI’s, doorlooptijden en gestandaardiseerde planningsmethodes). Ze grijpen in elkaar, hebben een eigen dynamiek, zijn moeilijk planbaar en vaak niet maakbaar. Dit vraagt om leiderschap dat kan omgaan met onzekerheid, de complexiteit kan hanteren, en coalities kan smeden met partners om door te pakken in de uitvoering.

In deze onzekere en dynamische context is het belangrijk dat leiders niet alleen sturen, maar ook kunnen faciliteren, kleine stappen kunnen maken, en kunnen omgaan met de onvoorspelbaarheid die deze transities met zich meebrengen. Hoe maak je als leider een verschil wanneer je niet in controle bent en wanneer de toekomst onduidelijk is?

Samen met experts willen we onderzoeken wat deze vraagstukken betekenen voor leiderschap en hoe we organisaties kunnen ondersteunen in het omgaan met complexiteit en onzekerheid. Dit wordt gedaan door middel van workshops die praktische handvatten bieden voor het omgaan met de dynamiek van transities en het ontwikkelen van leiderschapsvaardigheden die hierbij van cruciaal belang zijn.

PROGRAMMA

• 12:00 – 13:00: Netwerklunch
• 13:00 – 13:30: Opening door Frans Swinkels en Aly van Berckel
• 13:30 – 15:30: Workshops (2 rondes)
• 15:30 – 16:00: Plenaire afsluiting
• 16:00 – 17:00: Borrel

WORKSHOPS

Zekerder wordt het niet | Friso Gosliga

Leidinggeven in het publieke domein is laveren tussen onzekerheid, complexiteit en tegenstrijdige verwachtingen. Plannen sneuvelen op de turbulente werkelijkheid, beleid schuurt met uitvoering en met onze teams moeten we koers houden zonder kompas. Maar hoe dan? Op dat ‘hoe’ ligt de nadruk in deze compacte sessie: we openen de gereedschapskist voor leiderschap in turbulente tijden. We bespreken hoe je als leidinggevende een team houvast en motivatie biedt ondanks grote onzekerheid. We bekijken hoe je het Cynefin-raamwerk gebruikt bij sense-making, om vanuit meerdere perspectieven te bekijken wat er speelt. We gaan zien hoe je strategie dynamisch kan maken. En we leren dat in een complexe omgeving de indirecte aanpak vaak de meest effectieve aanpak is. De insteek is nuchter en toepasbaar: het gaat om handvatten en werkvormen die je morgen kunt uitproberen. Een sessie voor wie effectief wil handelen zonder alles te weten.

Het professionals bevrijdingsfront | Arre Zuurmond en Mitchell Hendriks

Hoe ziet een overheid eruit waarin professionals weer kunnen excelleren, waarin schoonheid in het werk de norm is, en waarin systemen ten dienste staan van mensen in plaats van andersom? In deze workshop gaan we samen aan de slag met een radicaal ander perspectief op ambtelijk vakmanschap. Niet de burger centraal maar de relatie tussen de burger en de professional.

Geïnspireerd door Arre Zuurmonds Dwars door de Orde onderzoeken we hoe professionals hun werk weer als betekenisvol en mooi kunnen ervaren, ondanks bureaucratische barrières. We beantwoorden drie vragen: wat kan jij zelf doen om te excelleren, wat heeft het management te doen, en wat vraagt dit van politiek-bestuurlijk leiderschap? Door te starten bij de professional en te werken aan concrete afspraken en slimme innovaties, maken we ruimte voor kwaliteit, maatwerk en professionele ethiek. Deze workshop is geen praatgroep, maar een werkplaats voor verandering: we oefenen in het doorbreken van rompslomp en zetten samen een eerste stap naar een responsieve overheid waarin de relatie tussen burger en professional centraal staat, zodat de professional kan excelleren en schoonheid kan leveren voor de samenleving.

Transformatief leiderschap | Florian Bekkers en Pieter Hilhorst

Het lijkt maar niet op te schieten met de realiseren van de maatschappelijke opgaven zoals bijvoorbeeld de energietransitie, de transformatie van het sociaal domein en de toekomst van de landbouw. Vaak wordt dit toegeschreven dat ze complex zijn doordat er allerlei spelers en relaties met andere beleidsterreinen zijn. Onze observatie is dat de traagheid voor een belangrijk deel ontstaat doordat betrokkenen botsende, diepgewortelde waarden, overtuigingen en aannames van mensen over zichzelf, anderen en de wereld hebben. Met alleen het toevoegen van feiten of onderhandelen zullen deze transformaties in het beleid en in organisaties niet slagen. Een effectieve aanpak vereist ‘transformatie’: een proces waarin reflectie plaatsvindt op fundamenteel niveau en de oorspronkelijke aannames vervangen worden door nieuwe, meer inclusieve. Dit opent nieuwe perspectieven, keuzes en acties die nodig zijn om deze uitdagingen te realiseren. De sleutel tot deze transformatie zit in jou! In deze workshop ontdek je waar transformatie in jouw context over gaat en hoe jij toegang kunt krijgen tot transformatief leiderschap. Want dat is nodig om als publieke leider verschil te maken.

De Toekomst aan Tafel | Mare de Wit

Deze workshop “De Toekomst aan Tafel” brengt langetermijndenken en de ambitie om de lasten en lusten van besluiten evenwichtig te verdelen over huidige en toekomstige generaties actief in het hart van beleidsvorming. Inzichten worden verbonden uit onder andere De Goede Voorouder (Roman Krzaric), De Logica van een Lappendeken (Vermaak) en Maatschappelijke Bestuurskunde (’t Hart) aan de dagelijkse praktijk van beleidsmakers. We dagen deelnemers uit om hun beleid te spiegelen aan de effecten voor toekomstige generaties en samen te werken aan een bestuurscultuur waarin de toekomst een volwaardige stem krijgt. Tijdens deze workshop gaan we aan de slag om te kijken of jij tijdens beleid maken of uitvoeren rekening houdt met de lange termijn effecten, hoe je dit beter zou kunnen doen en of jij ideeën hebt om dit in gang te zetten binnen jouw eigen beleidsdomein.

Omgaan met ongeschreven Regels | Debbie Gordens en Susanne van den Oudenhoven

De complexe maatschappelijke opgaven, ervaren dilemma’s en ontwikkelingen van binnen en buiten hebben effect op en zijn onderdeel van je ambtelijk vakmanschap. Zo ook de ongeschreven regels die gelden in de organisatie en samenwerkingen. Hoe ga je met elkaar om, welk gedrag wordt beloond en welke overtuigingen en waarden worden gedeeld? Vaak gaat dit onbewust. Het team Ambtelijk Vakmanschap neemt je mee in de ongeschreven regels om op interactieve wijze bewust te worden van de ongeschreven regels in jouw eigen werkpraktijk en deze bespreekbaar te maken. Daarbij gaat het niet zozeer om goed of fout, maar eerder over de (onbewuste) functie van deze regels en waar die het werk al dan niet belemmeren. Ook ervaar je wat ongeschreven regels zijn, hoe je ze kunt herkennen en mee om kan gaan. Wanneer heb je bijvoorbeeld invloed en kun je leiderschap tonen? En wanneer leer je om te gaan met de complexe omgeving waarin we werken? Door hier bewust van te zijn en naar te handelen in je dagelijkse werkpraktijk geef je als ambtenaar betekenis en invulling aan je ambtelijk vakmanschap. Tijdens deze interactieve workshop vertellen we meer over het onderzoek naar ongeschreven regels dat de ADR binnen de Rijksoverheid heeft gedaan en gaan we aan de hand van eigen voorbeelden kijken wat er leeft in jouw werkpraktijk en dat van anderen.