Op vrijdag 17 december is de Vlaamse psychiater Dirk De Wachter te gast in het Kenniscafé van de Koppelkerk in Bredevoort. De oplopende wachtlijsten van de GGZ wijt De Wachter o.a. aan onze ongezonde maatschappelijke tijdgeest: we zijn te zeer gericht op het najagen van individueel geluk, en het is een groot taboe om met naasten over je ongelukkige gevoelens te praten. ‘Laten we meer elkaars psychiater zijn,’ stelt De Wachter.

De gelukkige Nederlander?

Het is een paradox: Nederland staat in de top 5 gelukkigste landen ter wereld, maar de wachtlijsten voor de geestelijke gezondheidszorg rijzen de pan uit. Een derde van de Nederlanders zegt zich eenzaam te voelen. 'We denken dat eenzaamheid iets is van ouderen, die alleen zijn komen te staan, weduwe of weduwnaar zijn geworden. Maar ook steeds meer jongeren, in de bloei van hun leven, geven aan dat ze zich eenzaam en verlaten voelen. Dat is toch merkwaardig. Mensen zeggen mij dat ik de enige ben tegen wie ze nog durven te spreken, dat ik de enige ben die nog luistert. En dan denk ik: laten we dat toch vooral als samenleving doen,' aldus De Wachter.

Onze behoefte aan fysiek contact

Eén van de oorzaken voor het probleem ligt in de moderne technologie, denkt De Wachter. Enerzijds stelt de technologie ons in staat om binnen mum van tijd met elkaar in contact te komen, maar tegelijkertijd zorgen de schermen ervoor dat we ons erachter verschuilen, in plaats van daadwerkelijk naar elkaar toe te gaan. De Wachter: ‘En ik denk dat dat in het echt ontmoeten noodzakelijk is voor de mens. Elkaar zien, elkaar vastpakken, elkaar de hand geven, elkaars vel voelen, elkaar in de ogen kijken, dat is een fundamentele noodzaak om te kunnen bestaan.'

De kwetsbare mens als boodschapper

Eenzaamheid is de rode draad die altijd terugkomt in de praktijk van De Wachter. Hij treft mensen die zich verstoten voelen, die zich niet begrepen voelen, die hechtingsproblemen hebben en zich niet verbonden voelen. Het gaat over stigma en over conflicten. De Wachter krijgt wel eens de kritiek dat hij de problemen van zijn patiënten te veel vertaalt naar maatschappijkritiek. Maar De Wachter gelooft dat zijn patiënten gevoelige zielen zijn, die de problemen van de tijd eerder ervaren dan de mens die maar doordendert en doet alsof er niets aan de hand is: ‘Ik denk dat het signaal van kwetsbare mensen serieus moet worden genomen. Tegen mijn assistenten zeg ik dat ze heel goed naar hun patiënten moeten luisteren, want het zijn de signaalgevers van de tijd. Het is de kwetsbare mens die met zijn gevoeligheid iets wezenlijks kan zeggen over de zaken waar het echt om gaat. Over zaken die door veel mensen genegeerd worden, tot ze zelf tegen een muur lopen.'

Nevenprogramma Insider Art

De lezing van Dirk De Wachter is onderdeel van een breed nevenprogramma rondom de expositie ‘Insider Art’, die werk toont van zogenaamde ‘outsider’ kunstenaars: kunstenaars die buiten de mainstream kunstwereld en vaak buiten het maatschappelijke circuit vallen. Met de expositie ‘Insider Art’ en met schrijversgesprekken, film, discussieavonden en verhalen van ervaringsdeskundigen probeert de Koppelkerk dit najaar psychische problematiek meer bespreekbaar te maken.

Praktische informatie

De lezing van Dirk De Wachter is zowel in de Koppelkerk als via livestream te volgen. In de pauze van de lezing zal Dirk De Wachter zijn boeken signeren. Van de hand van de psychiater en hoogleraar aan de KU Leuven verschenen o.a. ‘Borderline Times’ (2012), ‘Liefde. Een onmogelijk verlangen?’ (2014) en ‘De kunst van het ongelukkig zijn’ (2019).