CODA presenteert op donderdag 10 maart aanstaande in de reeks CODA Classique Winterreise van Franz Schubert, ten gehore gebracht door tenor Vincent Lesage en pianist Cathelijne Maat. Winterreise is ongetwijfeld een van de meest fascinerende en duistere liederencycli uit de klassieke muziek. Het heeft grote emotionele diepgang en een ongekende intensiteit. De hoofdpersoon – de reiziger – wordt verteerd door verdriet en emoties als verlies, woede, wanhoop en eenzaamheid; afgewisseld met sprankjes hoop die uitdoven in het winterse landschap. Met de oorlog in Oekraïne zijn thema’s uit Winterreise als vluchten en ontvluchten, het achterlaten van geliefden, eenzaamheid en wanhoop actueler dan ooit.

Winterreise van Franz Schubert heeft zijn oorsprong in een serie gedichten van Wilhelm Müller en handelt in 24 liederen over een man die door zijn geliefde afgewezen wordt en besluit op reis te gaan. De liederen beschrijven zijn reis door een verlaten landschap dat zijn eenzaamheid symboliseert en onderstreept. Feitelijk bestaat Winterreise uit twee delen. In Gute Nacht, het eerste lied, neemt de hoofdpersoon afscheid en in de daaropvolgende liederen wordt zijn eenzaamheid voelbaar. Zijn tranen, naar eigen zeggen heet genoeg om de sneeuw te laten smelten, bevriezen in de sneeuw. Geluk is enkel nog vindbaar in zijn dromen en op zijn schreden terugkeren is onmogelijk. In het tweede deel komt zijn verlangen naar de dood naar voren en vergelijkt hij zijn hart met een storm. In Der Wegweiser vraagt hij zich af waarom hij vertrokken is op een reis zonder bestemming. In het laatste lied Der Leiermann – het dramatisch hoogtepunt – ontmoet hij een muzikant met een draailier, verklankt door de piano. De reiziger vraagt of hij met hem mee mag. Over de betekenis van deze muzikant – symbool voor de dood? – wordt al eeuwenlang gediscusieerd.

Over Schubert en Winterreise

In 1827, een jaar voor zijn overlijden, schreef Franz Schubert (1797-1828) aan een van zijn vrienden: “Stel je een vriend voor wiens gezondheid nooit meer in orde komt en uit pure wanhoop de dingen alleen maar erger maakt […] wiens hoop is verdwenen en voor wie de gedachten aan liefde en vriendschap op z’n best pijn veroorzaken. Elke avond als ik naar bed ga, hoop ik dat ik de volgende ochtend niet meer wakker word en elke morgen keert het verdriet van de vorige dag weer terug.” In deze gemoedstoestand ontdekte hij de gedichten van Wilhelm Müller. Deze serie inspireert hem tot het componeren van de Winterreise. Na voltooiing van Winterreise nodigt Schubert zijn vrienden uit om de liederencyclus te komen beluisteren. Zij zijn met stomheid geslagen vanwege de somberte en schoonheid van de liederen. In de tijd dat hij de Winterreise componeerde, leed Schubert aan syfilis en leefde hij in grote armoede. Hij overleed in 1828. Op zijn sterfbed zei Schubert over de Winterreise: “Ik ben op deze liederen meer gesteld dan op alle andere die ik heb geschreven.”

Vincent Lesage

Vincent Lesage studeerde aan het Koninklijk Conservatorium in Brussel en volgde vele masterclasses. Voor zijn interpretaties als zanger is zijn vorming als musicoloog en zijn ervaring als barokviolist van belang en betekenis gebleken. Als ensemble-zanger zong hij bij het Chœur de Chambre de Namur, L’Arpeggiata, Akadêmia, Collegium Vocale Gent, Il Gardellino, BachPlus en Oltremontano. Lesage is bovendien een veelgevraagde gast bij oratoriumkoren in België, Nederland, Duitsland en Noorwegen en zong in de passies van Bach en de requiems van Mozart en Verdi. Zijn eigen ensemble Querelles is gespecialiseerd in 17de-eeuwse Duitse motetten en cantates.

Cathelijne Maat

Cathelijne Maat studeerde klassiek piano aan het conservatorium in Arnhem en het Conservatoire Russe in Parijs. Ze is actief als liedbegeleider en in kamermuziek. Maat werkt regelmatig samen met mezzosopraan Janneke Schaareman en vormt met celliste Mariëtte Freijzer het duo Freijzer & Maat. Ook maakt ze deel uit van het Hildebrand Trio. Als solist was Cathelijne Maat te gast bij diverse orkesten en voerde onder meer Rhapsody in Blue van George Gershwin en het 20ste pianoconcert van Mozart uit. Maat maakt ook deel uit van het Simeonkwartet. Dit kwartet legt zich toe op het uitvoeren van pianowerken van de Nederlandse componist Simeon Ten Holt.

#HARTFORUKRAINE

De culturele sector is, zoals iedereen, diep geschokt door de ontwikkelingen in Oekraïne. Om solidariteit te tonen en om medeleven en steun te betuigen lanceerde de sector de landelijke campagne #hArtforUkraine. CODA Cultuurhuis en Theater Orpheus in Apeldoorn sloten zich aan en verlichtten de gevels vanaf vrijdag 4 maart in het blauw en geel van de Oekraïense vlag. Ook na het actieweekend van 4, 5 en 6 maart blijft de nood in Oekraïne onverminderd hoog. Een bijdrage leveren kan door voor het einde van de maand een donatie over te maken op Giro 555 o.v.v. ‘hArtforUkraine’.