Programma

09.00 uur – voor de vroege vogels: bezoek met een audiotour de Buytensaelen van Middachten (in verband met beperkte beschikbaarheid wordt vooraf reserveren aangeraden)

10.00 uur – inloop

10.30 uur – opening en welkom door dagvoorzitter Marlies Claasen, locoburgemeester Marc Budel en Franz graaf zu Ortenburg

10.45 uur – Erfgoed Rheden

10.50 uur – Ina Adema, voorzitter jury BNG Bank Erfgoedprijs en Commissaris van de Koning in Noord-Brabant: een reflectie op 10 jaar BNG Bank Erfgoedprijs

11.00 uur – verbindend verleden: Marlies Claasen in gesprek met gedeputeerde Peter Drenth

11.15 uur – Hans Goedkoop: “Een sekssjop op de pastorieweg. Wat is erfgoed in 2021? En wiens erfgoed eigenlijk?”

11.50 uur – toelichting middagprogramma

12.00 uur – lunch

13.00 uur – start middagsessies (zie toelichting deelsessies hieronder)

15.30 uur – afsluiting met een Afternoon Tea

Voor wie er niet zelf bij kan zijn: het ochtendprogramma wordt ook uitgezonden via een livestream.

Deelsessies (middagprogramma)

1. Biljoen, behoud van binnen
2. Veluwezoom vol verhalen: de kracht van regionale samenwerking
3. Maatwerk voor Monumenten: verduurzamen van erfgoed met beleid
4. Gebiedspaspoort Laag-Soeren: samen werken aan een beschermd landschap
5. Masterclass landschapsarchitectuur
6. Duizenden jaren in 44 pagina’s: een snelcursus striptekenen
7. Groen Middachten: met de tuinbaas en rentmeester op stap
8. Verraderlijke schoonheid? In gesprek over dadererfgoed in een voormalige SS-turnhal

1. Biljoen, behoud van binnen

Er is gelukkig steeds meer aandacht voor de instandhouding van bijzondere interieurs. Om die reden zijn we met het Gelders Genootschap gestart met een project dat is gericht op de inventarisatie van historische interieurs in Rheden. Het is de bedoeling dat we op basis van deze kennis eigenaren gaan voorlichten over de instandhouding en over zaken als brandveiligheid. Een prachtig voorbeeld van ‘good housekeeping’ is kasteel Biljoen in Velp. Geldersch Landschap en Kasteelen verkreeg Biljoen in 2009 in eigendom. Zij hebben het huis samen met de huidige bewoners zorgvuldig gerestaureerd en opnieuw ingericht. Omdat het huis particulier wordt bewoond, is het slechts sporadisch te bezoeken. Conservator Jorien Jas leidt u rond door het kasteel met 17e-eeuwse wandtapijten, plafondschilderingen en uiteraard de beroemde stuczaal.

Let op: in het kasteel zijn naaldhakken niet toegestaan. U reist per bus; een mondkapje is verplicht.

Info: Landgoed Biljoen

2. Veluwezoom vol verhalen: de kracht van regionale samenwerking

Onder de noemer Gelders Arcadië werken de gemeenten Wageningen, Arnhem, Renkum, Rozendaal en Rheden al vijftien jaar samen met landgoedeigenaren aan de instandhouding en ontwikkeling van de landgoederenzone die hen bindt. Dat heeft geresulteerd in een gemeenschappelijke gebiedsvisie, verschillende culturele festivals zoals het landGOEDfestival en een verhalenproject. Inmiddels is Brummen ook aangesloten en samen met de provincie en de organisatie van Veluwe op 1 ontwikkelden we een ambitieus plan ‘Veluwezoom vol verhalen’. Daarin staat de beleving van de historische landgoederen en buitenplaatsen centraal onder de noemer Belevingsgebied Veluwezoom, één van de tien belevingsgebieden van de Veluwe. Wat hebben we gedaan en wat gaan we nog doen om onze regio, met de actieve inzet van eigenaren, bedrijfsleven, bewoners en overheden, voor een breder publiek te ontsluiten? Hoe zorgen we ervoor dat meer mensen ontdekken dat de Veluwezoom zoveel meer is dan de Posbank? Projectleider Mirjam Blott vertelt u er alles over, buiten in het Groene Theater van Middachten. Aansluitend kunt u zelf de tuinen van Middachten, de Buytensaelen, bekijken met behulp van een persoonlijke audiotour.

Info: Gelders Arcadië en Belevingsgebieden Veluwe

3. Maatwerk voor Monumenten: verduurzamen van erfgoed met beleid

De zorg voor ons klimaat staat hoog op de agenda, ook bij eigenaren van monumenten en andere historische bebouwing. Maar hoe verduurzaam je een monument zonder de cultuurhistorische waarden ervan aan te tasten? Dat vraagt maatwerk en dat is precies waar ons project Maatwerk voor Monumenten op is gericht. De gemeentelijke erfgoedadviseurs Martijn Andela (tevens DuMo coach en projectleider) en Heidi Buijs nemen u mee naar het rijksbeschermde dorpsgezicht Villapark Overbeek, de Amsterdamse Schoolwijk en andere monumenten in Velp. Zij vertellen u meer over het beleid van Rheden met betrekking tot zonnepanelen in een rijksbeschermd dorpsgezicht, de verduurzaming van monumenten en voor welke dilemma’s zij zich geplaatst zien. En natuurlijk gaat de speciaal vervaardigde DuMo-koffer mee!

Let op: U reist per bus; een mondkapje is verplicht. Houd er verder met uw kleding en schoeisel rekening mee dat deze sessie deels buiten plaatsvindt.

Info: Amsterdamse Schoolwijk Velp

4. Gebiedspaspoort Laag-Soeren: samen werken aan een beschermd landschap

Hoe zorg je er voor dat de cultuurhistorische waarden van een beschermd gezicht behouden worden en geef je tegelijkertijd ruimte aan ontwikkelingen die het gebied levend houden? Met die open vraag zijn we als gemeente in gesprek gegaan met inwoners uit het buitengebied van Laag-Soeren, een rijksbeschermd gezicht. De basis voor de gesprekken was een cultuurhistorische analyse van het gebied door Bureau SteenhuisMeurs. Analyse en gesprekken resulteerden in een Gebiedspaspoort: een document dat tegelijkertijd dient als toetsingskader én inspiratiebron voor toekomstige ontwikkelingen. Het is daarmee een uitwerking van de Omgevingsvisie Buitengebied die de gemeente eerder opstelde als pilot in het kader van de Omgevingswet. Paul Meurs die het gebiedspaspoort met zijn bureau opstelde en gemeentelijk projectleider Maarten van der Leeden van de Omgevingsvisie Buitengebied nemen u mee naar het voormalige kuuroord van Laag-Soeren, het eerste koudwater kuuroord van Nederland. In dit herbestemde rijksmonument vertellen zij u -na een korte rondleiding door en om het gebouw- over het proces van zowel Omgevingsvisie als gebiedspaspoort.

Let op: U reist per bus; een mondkapje is verplicht.

Info: Landgoed Laag Soeren | Facebook

5. Masterclass landschapsarchitectuur

Rheden staat onder andere bekend om de vele historische Landgoederen en buitenplaatsen waar beroemde landschapsarchitecten als Petzold, Van Lunteren en Zocher hun sporen hebben nagelaten. Het vergt veel kennis en energie om dit bijzondere erfgoed, waar dagelijks zoveel mensen van genieten, in stand te houden en met zijn tijd mee te laten groeien. Het is dan ook niet voor niets dat Rheden al sinds 2007 een Actieprogramma Landgoederen kent, een subsidieprogramma dat samen met de provincie Gelderland groene projecten op de historische landgoederen en buitenplaatsen ondersteunt. Landschapsarchitecten Peter Verhoeff (Stichting In Arcadië) en Marian van de Hulsbeek (provincie Gelderland) nemen u op de fiets mee naar Landgoed Rhederoord en delen daar al wandelend hun kennis over landschapsarchitectuur en instandhouding van groen erfgoed met u.

Let op: U gaat per fiets (die voor u klaar staat) naar Rhederoord. Houd er met uw kleding en schoeisel rekening mee dat deze sessie buiten plaatsvindt.

Info: Gelders Arcadië

6. Duizenden jaren in 44 pagina’s: een snelcursus striptekenen

Toen wij de Erfgoedprijs wonnen beloofden we dat we onze geschiedenis zouden verbeelden in een stripboek. Het afgelopen jaar zijn we daarmee aan de slag gegaan, samen met een groep deskundige inwoners, ons Historisch Geweten. In april konden we vol trots het resultaat presenteren: “Meander duikt in de geschiedenis van Rheden”. Het script werd gemaakt door Marq van Broekhoven, de tekeningen door Irene Berbée en Marc de Lobie tekende voor de begeleiding, want een stripboek maken is echt een vak apart! In de historische squashhal (de eerste van Nederland!) van Middachten verzorgen Marc de Lobie en Irene Berbée een workshop en gaat u aan de slag met het maken van uw eigen strip op basis van een historische gebeurtenis. Maak in een middag een 17e-eeuwse Centenprent, een cartoon of korte strip.

Info: Meander duikt in de geschiedenis van Rheden

7. Groen Middachten: met de tuinbaas en de rentmeester op stap

Middachten, een eeuwenoud landgoed, al die tijd in handen van één familie die er met toewijding voor zorgt, of het nu gaat om het kasteel, het interieur, de bijgebouwen of het rijke groen. Maar ook de mensen worden natuurlijk niet vergeten. Zo biedt het landgoed een beschermde werkplek aan 14 mensen die dagelijks in de tuin werken, in een mooie samenwerking met ons sociaal domein. Tijdens een wandeling door de tuin vertelt tuinbaas Paul Klein Gunnewiek u hier meer over. Met rentmeester Age Fennema gaat u buiten de muur aan de wandel. Hij vertelt u tijdens deze wandeling meer over de uitdagingen waar een eigenaar van een groot (particulier) landgoed anno 2021 voor staat en hoe samen met rijk, provincie en gemeente wordt samengewerkt.

Info: Kasteel en Landgoed Middachten

8. Verraderlijke schoonheid? In gesprek over dadererfgoed in een voormalige SS-turnhal

Henk Hoogeveen (RCE) studeerde af op het thema dadererfgoed o.a. over de door de SS gebouwde turnhal op landgoed Avegoor. Henk: “Wanneer ik voor de sporthal op landgoed Avegoor in Ellecom sta, knaagt er iets, want in mijn achterhoofd weet ik van de beladen geschiedenis van deze plek. Ik denk aan de woorden van Armando over verraderlijke schoonheid. “De natuur groeit door en is vaak van grote schoonheid, vredig en stil. Maar ook wist de natuur de sporen van gruwelijkheden en daders uit, en dat maakt het landschap in Armando’s ogen schuldig. Ik bekijk ze, ik kijk naar ze, en dan doet zich iets akeligs voor: ze zijn mooi, ik vind ze mooi”. Ik sta bij de sporthal. De grote bomen staan er nog. En de vraag die in mij op komt is of ik dit gebouw eigenlijk wel mooi mag vinden?” Elyze Storms-Smeets (Gelders Genootschap en Wageningen Universiteit) is initiatiefnemer en projectleider van Oorlog in Arcadië, een landelijk onderzoeksproject over de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog voor historische buitenplaatsen en landgoederen waarin ook Rheden participeert. Henk en Elyze nemen u mee naar de turnhal, en praten met u over de geschiedenis van Avegoor en de dilemma’s van de omgang met ‘dadererfgoed’.

Let op: we wandelen naar de turnhal (ca. 15 minuten) over een onverharde weg. Houd hier rekening mee met uw kleding en schoeisel.

Info: Erfgoed Rheden op de Kaart en Podcast Luisteren (PodNL): #15: Dadererfgoed te koop