Groeneveld Dialoog - natuur en geheugen

Ook in 2025, na de uitreiking van de Groeneveldprijs aan Dolf Jansen in januari, organiseert de Groeneveld Stichting in samenwerking met NatuurCollege twee keer een interactieve dialoog. In november sluiten we het jaar af met een nieuwe Groeneveldprijs, de naam van de ontvanger daarvan houden we nog geheim.

Het overkoepelend thema is dit jaar: Blinde vlekken van de natuurbescherming; over gevoelige of ongemakkelijke onderwerpen. Ook natuurbeschermers en liefhebbers hebben blinde vlekken, we behandelen er twee: ons falend geheugen als referentiekader voor natuur & het taboe op de dood in de natuur.

Dialoogsessie donderdag 10 juli 2025 van 14:30 (inloop) tot 18 uur op kasteel Groeneveld:

NATUUR EN GEHEUGEN

Ronde 1: luisteren naar drie sprekers

Ronde 2: verwerken van wat is gezegd in groepen

Ronde 3: verdiepende vragen aan de sprekers en hun antwoorden

Als referentiekader voor natuur gebruiken we vaak ons eigen geheugen. Veelal idealiseren we de natuur uit de eigen jeugd. Het ‘geheugen’ reikt daarmee niet ver en het biodiversiteitsverlies ervaren en voelen we nauwelijks. Het gaat niet verder terug dan de pijn van verlies van soortenrijkdom uit de jaren ’50 – ’60 en dit schuift steeds verder op en met ons mee. We noemen het ook wel het shifting baseline syndroom.

De vragen die wij aan de drie sprekers stellen zijn:

Hoe belangrijk is geheugen en bestaat volgens jou het shifting baseline syndroom?

Hoe sterk is het geheugen in de Nederlandse samenleving op het gebied van de kwaliteit van natuur? Wat onthouden mensen? Bepaalde soorten, plekken, gebeurtenissen?

Wat zou het lange termijn geheugen moeten zijn en waarom?

Spreker 1: Jori Wolf. Zij is de opvolger van Matthijs Schouten als huisfilosoof van Staatsbosbeheer, landschapshistoricus en programmamanager en adviseur Nationale Parken. Jori heeft op Terschelling gesprekken gevoerd in een verzorgingshuis over samenleven met natuur en het landschap van het eiland. Hoe goed is ons geheugen als het je soms in de steek laat? En hoe goed is ons geheugen als we luisteren naar een ander maar het niet zelf hebben ervaren omdat we zelf zoveel jonger zijn? Het gaat daarbij ook om een verschuivende grondhouding, een balans tussen geven en nemen, wat nemen we als mens en wat geven we terug? En hoe is dat door de tijd heen veranderd?

Spreker 2: Marjan Slob. Voormalig Denker der Nederlanden, filosofe en publiciste. Marjan betwijfelt of geheugen je maakt tot wie je bent, zoals John Locke beweerde. Personen zijn meer dan hun herinneringen en het wonderlijke is: door herinneringen anders te ordenen, kan een zelfbegrip veranderen. Een treffend voorbeeld daarvan las Marjan in The wren, the wren (2023) van de Ierse romanschrijfster Anne Enright. Het personage Phil denkt na over het beslissende moment van zijn jeugd. Hij heeft altijd gezegd dat dit was toen hij de priester liet weten dat zijn roeping niet in de kerk lag. Dat verhaal was begrijpelijk en gemakkelijk te vertellen. Maar nu hij oud is, weet hij: echt vormend was het moment dat hij in de ogen keek van een jonge das, die dorpelingen wilden doodknuppelen. Die das en hij begrepen elkaar. Deze herinnering lag kennelijk al die tijd op Phil te wachten om geïntegreerd te worden in zijn zelfbeeld. Hoe wonderlijk en waarachtig.

Spreker 3 Marc Argeloo. Docent, bioloog en vogelbeschermer. Marc heeft een goed gelezen boek gepubliceerd over natuuramnesie, geheugenverlies over de staat van de natuur. We staren ons blind op het heden of zwijmelen weg bij plaatjes uit Verkade-albums. Maar hoe rijk was de natuur écht? Marc pleit voor een breder historisch perspectief in natuurbeheer en -beleid, waarbij zelfs prehistorische tijden en fossiele vondsten worden meegenomen. Zijn werk is gebaseerd op uitgebreid onderzoek en interviews met wetenschappers, historici en archeologen. Hij illustreert hoe onopgemerkt natuurverlies plaatsvindt, van lokale veranderingen tot wereldwijde problemen.