Veel filosofen hebben eeuwenlang benadrukt hoe bijzonder de mens is ten opzichte van het dier. Volgens Aristoteles lag het onderscheid in de menselijke ratio. Descartes beweerde zelfs dat dieren enkel machines zijn, die zonder enig bewustzijn worden aangedreven door de wetten van de natuur. Unieke eigenschappen die aan de mens worden toegeschreven zijn er volop: de ziel, de ratio, creativiteit, verbeelding en empathie. Maar zijn de verschillen tussen mens en dier wel zo groot?

In de laatste decennia blijkt uit steeds meer onderzoek dat veel dieren een rijke belevingswereld hebben. In de vorige eeuw werden octopussen nog levend opengesneden omdat men dacht dat ze geen pijn konden ervaren. Tegenwoordig weet men dat octopussen wel degelijk pijn voelen en bovendien dat ze hyperintelligent zijn, spelen en in staat zijn mensen te herkennen en zelfs grapjes maken. Al in 1926 stelde de bioloog Jakob von Uëxkull dat dieren een eigen, voor hen betekenisvolle wereld hebben. Net zoals in ons leven staat het leven van dieren bol van betekenis. In zijn onderzoek naar dieren poogde Von Uëxkull zich in te leven in de wereld van het dier. Zo doet hij bijvoorbeeld uitgebreid verslag van een teek die op een grassprietje op haar prooi zit te wachten. De teek wacht, tot zij ineens ‘boterzuur’ ruikt - een geur die enkel aanwezig is in talgklieren van zoogdieren. Als gevolg springt ze van de tak, in de hoop toe te slaan en eindelijk te kunnen eten. Steeds meer filosofen en wetenschappers zijn het tegenwoordig, al dan niet bewust, met Von Uëxkull eens: ook het dier beschikt over een betekenisvolle wereld. Het dier is veel meer dan louter een ‘machine’ die wordt gedreven door instinct en natuurwetten. Echter roepen deze recente inzichten ook belangrijke vragen op. Kunnen we dieren namelijk wel écht begrijpen? Staat de belevingswereld van het dier niet te ver van ons af? Hoe kunnen we bijvoorbeeld begrijpen wat een haai ziet als hij elektromagnetische velden waarneemt, of een vleermuis wanneer hij echolocatie gebruikt? En als we proberen ons in dieren in te leven, schrijven we dan niet enkel menselijke eigenschappen aan ze toe? Tijdens deze avond bij Felix & Sofie duiken we in de belevingswereld van dieren. Vanuit de wetenschap en de fenomenologie - een filosofische stroming die uitgaat van de onmiddellijke zintuiglijke ervaring - onderzoeken we het al dan niet aanwezige verschil tussen mens en dier. Twee sprekers zullen zich buigen over het onderwerp, te weten: Annabelle Dufourcq en Mari van Stokkum.

SPREKERS

Annabelle Dufourcq is assistant professor in metafysica en wijsgerige antropologie aan de Radboud Universiteit. Ze doet onderzoek naar de relatie tussen de werkelijkheid en de verbeelding in moderne continentale filosofie. Ook heeft ze twee boeken geschreven: Merleau-Ponty: une ontologie de l’imaginaire en La dimension imaginaire du réel dans la philosophie de Husserl. Momenteel werkt ze aan een boek over dieren en verbeeldingskracht.

Mari van Stokkum studeerde muziekwetenschap (BA) en filosofie (rMA) aan de Universiteit van Amsterdam. Hij houdt zich o.a. bezig met ethiek, biologie, fenomenologie en psychoanalyse. Momenteel woont hij in Münster.

Programma en redactie door Justin Klinkenberg en Nina Tesselaar

TICKETS

Er zijn duotickets en enkele ticket. Met het eerste ticket bestel je er twee tegelijk en kunnen er twee mensen naar binnen, die naast elkaar - dus zonder anderhalve meter - willen zitten.

Met een enkel ticket wordt er rekening gehouden met de anderhalve meter van alle andere bezoekers. De laatste is relatief duurder, omdat we moeten werken met een erg beperkte capaciteit. We hopen op jullie begrip!