We weten het allemaal wel: je moet voor je begint met een overleg, onderhandeling of mediation, eerst procesafspraken maken met de stakeholders. In de praktijk is dat helemaal niet zo gemakkelijk, de meeste afspraken beperken zich tot enkele obligate regels, zoals: elkaar laten uitpraten, niet schreeuwen, niemand mag de gesprekken domineren. Maar als je als bemiddelaar naar consensus wilt streven, wat zijn daar dan de afspraken over? En is overeenstemming over de handhaving van de afspraken belangrijk? En zo ja heeft de beleidsbemiddelaar/mediator een rol bij de uitvoering van een overeenkomst? Kan de bemiddelaar met eigen voorstellen komen? Als het vinden van consensus, bijvoorbeeld in emotioneel geladen conflicten, veel langer duurt dan aanvankelijk gedacht werd, hoe houd je de afspraken dan levend, vooral als mensen worden vervangen? Wat zijn de afspraken over vertrouwelijkheid en contact met de media? Het vinden en formuleren van echt werkende groundrules is in de praktijk bepaald niet eenvoudig gebleken. Daarom gaan onze prominente netwerkleden Linda Reijerkerk en Ida Koppen onder voorzitterschap van Hans van Zijst in op hun ervaringen en geven ze ideeën voor anderen.

Linda Reijerkerk is meer dan 30 jaar actief als facilitator en mediator werkzaam in het begeleiden van processen en het oplossen van conflicten. Zij is sinds 2006 directeur van het Centrum voor Conflicthantering, waarvoor Kenneth Cloke de basis legde. Linda werkt daarnaast als trainer, mediator en procesbegeleider voor overheden, bedrijven en andere organisaties. Zij is specialist op het terrein van multiparty zaken, wat met name bij leefomgevingsvraagstukken vaak aan de orde is (zie het boek Mediation in de leefomgeving). Zij is (mede) auteur van verschillende boeken over deze onderwerpen. In 2023 won zij de Eberhard van der Laan Award (Mediation Impact Award) voor haar bijdrage aan de ontwikkeling van mediation in Nederland. In een eerder carrière werkte zij in meer dan 50 landen als consultant op het gebied van stakeholderparticipatie, verbindend onderhandelen en facilitator. De ‘ground rules’ zijn voor haar de basis voor een effectief proces. Het ‘psychologische contract’ dat de betrokken daarmee met elkaar afsluiten, is een eerste – maar essentiële - stap naar een goed resultaat.

Ida Koppen specialiseerde zich in de jaren 80 in milieumediation bij Larry Susskind met wie zij jaren lang samen trainingen verzorgde. Zij was als directeur, vice-voorzitter en faculty member meer dan 20 jaar betrokken bij SCF, IPMS en RPMS. Met Frans Evers deed zij enkele complexe gebiedsontwikkelingen in Nederland. Zij is sinds de oprichting in 1994 als extern expert verbonden aan het Consensus Building Institute in Cambridge (MA). Sinds 2007 is zij beëdigd mediator in Zwitserland en tevens als international familie mediator werkzaam in Genève. In Nederland verzorgt zij voor P2 verdiepingdagen over emoties in onderhandelingen en begeleidt ze intervisie sessies. Zowel in de beleidssfeer als bij familie mediation besteedt zij veel aandacht aan duidelijke procesafspraken en ground rules.

Registraties zijn gesloten

Welke afspraken maak je over en in het onderhandelingsproces?